საქართველოს ხელისუფლება კვლავ ვერ ახერხებს ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილების აღსრულებას საქმეზე "ა. დ. და სხვები საქართველოს წინააღმდეგ", რომელიც ეხება ტრანსგენდერი პირების გენდერის სამართლებრივ აღიარებას. ეს ინფორმაცია გავრცელდა ხუთი წამყვანი უფლებადამცველი ორგანიზაციის მიერ ევროპის საბჭოს მინისტრთა კომიტეტისთვის წარდგენილ ანგარიშში.

2022 წლის 1 დეკემბერს ევროპულმა სასამართლომ დაადგინა, რომ საქართველომ დაარღვია კონვენციის მე-8 მუხლი (პირადი ცხოვრების პატივისცემის უფლება), რადგან ქვეყანაში არ არსებობს გენდერის სამართლებრივი აღიარების სწრაფი, გამჭვირვალე და ხელმისაწვდომი პროცედურა. სასამართლომ მოუწოდა საქართველოს ხელისუფლებას, შეემუშავებინა შესაბამისი საკანონმდებლო ჩარჩო. თუმცა, როგორც ანგარიშიდან ირკვევა, ხელისუფლებას ამ მიმართულებით არანაირი კონკრეტული ნაბიჯი არ გადაუდგამს. პირიქით, საქართველოს პარლამენტმა 2024 წლის აპრილში წამოიწყო საკანონმდებლო ინიციატივები დისკრიმინაციული კანონების მისაღებად, რომლებიც კრძალავს გენდერის სამართლებრივ აღიარებას.

ანგარიშში მოყვანილია კონკრეტული მაგალითები, როდესაც ტრანსგენდერ პირებს უარი ეთქვათ გენდერის მარკერის შეცვლაზე, მიუხედავად იმისა, რომ მათ წარადგინეს შესაბამისი სამედიცინო დოკუმენტაცია. სსიპ სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტომ უარი განაცხადა გენდერის მარკერის შეცვლაზე იმ მიზეზით, რომ არ იყო წარმოდგენილი "ბიოლოგიური სქესის შეცვლის" დამადასტურებელი დოკუმენტაცია.

უფლებადამცველი ორგანიზაციები მოუწოდებენ მინისტრთა კომიტეტს, დაჟინებით მოსთხოვოს საქართველოს ხელისუფლებას:

- დაუყოვნებლივ გაიწვიოს კანონპროექტები, რომლებიც კრძალავს გენდერის სამართლებრივ აღიარებას;

- წარმოადგინოს კონკრეტული სამოქმედო გეგმა გენდერის აღიარების კანონის მისაღებად, რომელიც დაეფუძნება თვითგამორკვევის პრინციპს;

- უზრუნველყოს, რომ ახალი პროცედურა იყოს სწრაფი, გამჭვირვალე და ხელმისაწვდომი, სამედიცინო წინაპირობების გარეშე;

- ჩაატაროს საზოგადოების ცნობიერების ამაღლების კამპანიები ტრანსგენდერი პირების მიმართ დისკრიმინაციის წინააღმდეგ.

ანგარიშის ავტორები ხაზს უსვამენ, რომ საქართველოს მთავრობის უმოქმედობა და პარლამენტის რეგრესული ინიციატივები სერიოზულ საფრთხეს უქმნის ტრანსგენდერი პირების უფლებებს და ეწინააღმდეგება ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილებას.

ანგარიში ასევე ხაზს უსვამს საქართველოში მზარდ ანტი-გენდერულ და ანტი-ტრანს რიტორიკას, სადაც მთავრობის წარმომადგენლები ესწრებიან კონსერვატიულ კონფერენციებს, რომლებიც ხელს უწყობენ "ტრადიციულ ღირებულებებს" და ეწინააღმდეგებიან LGBTQ+ უფლებებს. ეს მკვეთრ წინააღმდეგობაში მოდის სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციების ერთიან პოზიციასთან, რომელიც ხაზს უსვამს გენდერის სამართლებრივი აღიარების საკითხის გადაჭრის აუცილებლობას.

შემოთავაზებული საკანონმდებლო ცვლილებები, თუ მიღებული იქნება, არა მხოლოდ ხელს შეუშლის გენდერის სამართლებრივი აღიარებისთვის საჭირო პროცედურის დადგენას, არამედ აღმოფხვრის არსებულ, თუმცა შეზღუდულ პრაქტიკას, რომელიც გენდერის მარკერის შეცვლის საშუალებას იძლევა გენდერის დამადასტურებელი ოპერაციის შემდეგ.

გარდა ამისა, კანონპროექტი "ოჯახური ღირებულებებისა და არასრულწლოვანთა დაცვის შესახებ" დაუშვებლად აცხადებს ნებისმიერ სამედიცინო პროცედურას, რომელსაც ზოგიერთი ტრანსგენდერი ადამიანი გადის ტრანზიციის პროცესში. ეს ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციას და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრაქტიკას.

ადამიანის უფლებათა ორგანიზაციები მოუწოდებენ მინისტრთა კომიტეტს, გამოხატოს სერიოზული შეშფოთება გადაწყვეტილების დროული, სრული და ეფექტური აღსრულების ჩავარდნის გამო. ისინი ასევე მოუწოდებენ საქართველოს მთავრობას, უზრუნველყოს LGBTI თემის ორგანიზაციებისა და შესაბამისი ექსპერტიზის მქონე სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციების ჩართვა ნებისმიერი კანონის ან ადმინისტრაციული პროცედურის შემუშავების ან ეფექტური განხორციელების ყველა ეტაპზე.

ანგარიში ინგლისურ ენაზე ხელმისაწვდომია ბმულზე